Friday, November 23, 2012

MIMÉ NOK DUMSIGÉ ÉDDĺKON


       -Bhaigeswar Pogag
 

Mimé nok dumsigém lungapla:ma:ng
Asi gor gorné mukkangé no
Yura:suko kamanggom

Do:nyimé yi:titla:dag no.
Mimé no a:ng pítané
Mé:dír-mé:po ara:ngí:dok
Turra:sin du:la:dag
Asé:ng amanémsin bila:dag
Nok asindé rémag -pésagé.
Bírmé -bíro mé:pakla
Ané -abuémsin mé:pakla amiképé ila:dag,
Toríksula dag mibo éra:ngídém
Ané -abuké érang kísapé mosi:ladag
Okum bomna dola:bodag
Mimé yammíném gélag no.
Muglíng-yari kísapé a:píé nokké
Réyi: réyi:né sarné ésar kísapé
Rémag pésagé nokké asindé.
Mimé nok dumsigé éddíkon? Artist: Mg Lalit Doley
Ngo nom pa:to oné anépé
Turgosok ro: ayir do
Suntagai pomsiriyém
Larmotagai adín-amírém.
Ayo:pé pa:to ngok mo:pí ka:robdagém
Do:yi do:moém kíyirdagai
Yenam dagnamém yeyir sumoné no.
Mimé no a:ng pítané
Mé:dír-mé:po ara:ngí:dok
Turra:sin du:la:dag
Asé:ng amanémsin bila:dag
Nok asindé rémag -pésagé.
Bírmé -angé pé pa:to nom
Ngok yirman-so:mandí ayírdo
Bísa:-bosa datagai no
Namsi i:sor titpula.
Yígné -amopé pa:to
Ngok yame: mela sí:sa sí:dugdo
Ajon arumpé so:man bosudopé ngo.
Mimé no a:ng pítané
Mé:dír-mé:po ara:ngí:dok
Turra:sin du:la:dag
Asé:ng amanémsin bila:dag
Nok asindé rémag -pésagé.
Mimé –milop é ajon jonto
Ngok turdag ajonpé
Mimé nokké dumsigé éddikon
lungabla:mang ludaggom ngo
Asi gor gorné mukkangé no
Yura:suko kamanggom
Do:nyimé yi:titla:dag no.

Thursday, October 18, 2012

MAJULI ÉLÉ KÉMMO SU


      -Bhaigeswar Pogag

Majuli mongkelo
Kémmo kémmo ru:rubé
Yumi: é kamang
Do:mi: é kamang
Mé:díro:ngé   médíro:ngé.
Majuli rékamké
A:pílo lo:lang amiklo su
Mé:po gompirdém pa:la:mang
Kamang kamang okkosin
Mé:díro:ngé mé:díro:ngé.
Geyob geyoppé gené mongke:lo
Aínémpé punna du:né
Pétu pe:red arígdé
Kuyak sullio:ngé
Guné médbu:o:ngé médbu:o:ngé.
Kindaglang ajona?
Su Majuli mongke:lo
Píangé pímang
yummo:ngé yummo:ngé
Borné assé kakumang
Mé:dír miksi abungo:ngé abu:ngongé.
Su Majuli mongke:lo
Píangé pímang
yummo:ngé yummo:ngé. Photo: Rupjyoti Pa:yeng
Do:nyi –po:lo amolo
Songkor –Madopké yelam kumli kakoso
Borgi:t,kírton lang oi:ni:tomém
Dumdum -lu:pi,ku:l-dobbém tatpangkumang
Réngadné réngadné kabano:ngé
Émdaggom,
Turkípé émna batkí batkíla
Turnam mimakko moladung,
Borgi:t, kírton lang kaban ara:ngí:dok
Mé:pol du:nané bélamko síkkíla dung.
Majulilo su mégué guamang
Do:nyi-pédongé kangamang
Kémoné mukkangé ge:luptung
Gubub gububla gudung
A:pí arang arabo
Réngad réngatpé mé:díro:nge mé:díro:ngé.
Ajona,su Majulilo mongkelo
Domír ésarmang
Muglíng yarimang
Mé:dír mukkangé yilublalé:tung
Mé:dír kabano:ngé kabano:ngé.
 xxxxxxxxxxx-----xxxxxxxxxxx

Friday, September 14, 2012

TÉRÉM PO:LO


Rokom tangar pét-ya:sula, kassé bérsa:l ka:dag,
Aín ayyém ri:yet ri:yetla Photo: Brahmananda Patiri
                    -Bhaigeswar Pogag


Térém po:lodé anték tékné
Arík inném  asé:monné,
Ante tékko ara:ngí:dok
Rokom tangar pét-ya:sula 
Kassé bérsa:l ka:dag.
Aín ayyém ri:yet ri:yetla
Oi:séng bulu   po:lumsula
Jé:la ni:tom mola
Arík kangírbodak.
Magbopé idung térém polo:lo
Yamépé idung térém po:lo:lo
Aríg kangírbodung  anu yaméngé
Lotta kangírbodung anu magboé
Éddíko mé:pom boma:bidang
Aséngé térém po:lo:loé.
Sí:sangé kinmang sí:togé kinmang
Mé:po a:dung térém po:lo:lo,
Nébíng bulugo:m kélíng koddag
Kébungété mirém rémdag.
Gohpur régamé raktum légapé
Tangar pésoma:pé arík mo:si:dag
Dagdung mímbíré ni:tom modag
Ni:tom arangído kassé bérsal ka:dag.
Majuli rékamé ansé: sé:dag
Ba:u  amdangém mosi:nggel
Mo:pí arígém iropsa:dag.
Térém  po:lolo ni:tom bariyé
Sí:sang sí:togé mé:po a:dag
Péi péttangété mirém rémdag
Kassésin antég ara:ngídok bérsa:la kadag.
Térém po:lodé anték tékné
Arík inném  asé:monné,
Ante tékko ara:ngí:dok
Rokom tangar pét-ya:sula 
Kassé bérsa:l ka:dag.

Friday, August 31, 2012

Mising Do:lulo Porinam Ngasod


                                     -Bhaigeswar Pogag
Mo:píso bojeko turné-ngané símín-péttangé dung.Odok appíngém pak-yang mé:jub-mé:labné símín aradok Tani turnamsi ayyapaknéko  émna ludo.Édé tani kídaré aíém mo:píso ayyané opínpé léngkansupé mé:dak.Édémí:pé mo:písok angu angu amo:lok tani kídarégom rébadla gídung.
Ngoluk   amo:sok  angu angu opín kídarégom silo anu anu bédangki gírobla  okolailo:pé píngkabo.Odok me:lam me:lamlo ngoluk Mising opínsi:gom silo mélo aso-aso:pé poriko bé:lé:ngém síkrobdung.Émdaggom silo lo:pé ngolu aipé lédu mokutsududa.Ngoluké Mising réngamké porikolo lédu mokutsunamdok ara:do bojeko ngasodé dung. Odok ba:nyi-baumkopé ngasodém kéígbo atkantung.
1.Ané-abu porikinmanam 
2. Lambé-pédu aimanam 
3.Unné méru kamanam
 4. Pu:mo asi pu:yutnam 

Ané-abu porikinmanam:-Mising do:lu bojeyang ané –abué porikinmang odoki buluk ao-ommangémgom porinam agerro mílíklí:mang.Bulu mé:dak pori unila silo méloké longéso okkom iyen.Édém pila bulu aíké omé-ao:wém iskullo mílíkma:pé okum agerém gerdopé tolígdak.Ajjauné omé bulum Potin sogondém jo:mopénamdém mégela  bíro –bírmé kasi:dopé lang bísí:mosidopé  odokké nébíng sogondém tulígdak.. Odokké milo ko:kídarém alagdo pen-kolom bilíkpénamém mégela so:bo-menjég ka:si-mosidopé odokké ha:l gurdopé usariém alagdo bilígdak.
Mising okumlo angu poriko so:yar kamala porikolo aipé bottan  ngasotpé idak.Ané-abu kídaré tíngír dodatsugela okumdo urratsula du:dak.Odokki ao:-ommangé porikolo aipé  asin tolíkla porilamang.Okumdo Mibo-milíngé gíanggom porigumang. Ukum kídardo atek atekpé poriko soyar du:mang.
Odokké bottan ngasotko du:ng.Édé bojeko ommang onamdé.Bulu Isorké binamé émna ommangém opem-orumsula gasumko odak.Ommang bojeko onamloksin omé-ao: takamdém  porailamang.Po:pé dore:-tí:re: kamala édémbulum ngasoddé émna mé:mangai.Silo mé:loké adíé yelod daglod takamém anu dumsigém bidung.Édé dumsigdém Mising réngam ara:lo pa:pé  siloké sí:sané ommang kídarsim poraipéi lagiye.Sé anu adí:so:gom Mising do:lu:ng kídarké du:té:lo:pé ga:ri –motoré dukpímang.Odkké Mising do:lung kídí:dé  arang-aralo du:la taonnok Daktor  odokké babu kídaré Mising do:lu:lopé gílí:mang.Odokki Mising ané-abu bulu anu anupé lenné asoni kídardém kinpí:mínkumang.Mising réngamsim ré:bad bopé imílo porinamsém boya:pé ibopé lagiye.Ané abulum siloké sí:sang gí:sane yame: miyum bulu luyirsupé lagiye.Bírmé angé bulum nébí: sogon jo:moma:pé potin sogon jo:mope lagiye odokké biro bulum usari bilikma:pé kolom kagoj bilíkpé lagiye.
Mising do:lulo Silo méloké anupé lenné sharva shiksha asonidégom Mising do:lu aipé kétatsunamém ka:pa:mang.Po:pé Ru:mi ru:tum Migang Atul Bihari Bhajpai bí Sharva Shiksha Asonidokki ngoluké de:kso   2020 Dí:tak ara:so takamém porikinam mo:ye émna ludagai.Édé Asonidégom Silo Mising do:lu:lo aipé gernamém ka:begmang.British ayirdo North-East India sok tribal opín kírí:sok appíngémyang  kin-ya:pakné opiné émna Mising opínsim kindungai.Silo mélo ya:yangé dakor kornamé andéng andé:la gídung.Silo mélo ngolumyang lédumokutsuné ope: kídaré réballa okailo:pé píngamka:bo.Silo ngoluk Mising kídarsi lédu: mokutsula MORU:NAM mémpiné gompirdém arro émna mé:tí:la dung.Medikello silo mélo bojeko anu anu asoniyé dung.Émdaggom uyu utpong mola murkong pityusula du:dag odokké sikíram ayirdo medikelpé bomna kinédém moyutsudag.Mé:lampé édém amuka:bí moru:la moketo,tamukabi moketo,ansi:nédé pa:to,buka donédé pa:to émnna ludag.Émpila siloké sí:sang gí:sangné ya:me kídaré kémolo du:né do:lung na:né ba:bu bulum mo:pí lolatko léngkanbopé lagiye.

Lambé-pédu aimanam:-Bojeyang Mising tani:yé do:lu:lo dudak odokké do:lung kídardé sentarlokké manggom National  Highway dok bojeko ara:ng arapé du:dak.Édémpila anu longéso:gom Mising ommangé anu do:yi-do:moko pa:mín kumang.Édémpila pori-unimílo kapé idoji édém kinpí:mínma:la porinamdém bojeko asin omang.Silo mélo ami opíné Science & Technology ki Bomongsim yobgo:la  ka:dakso Mising do:lulo kede: asi sambutsula lépum pugdopé lambé gíladung.
Mising opínsi bojeyapé a:né-abungém abo bola dula aipé mé:dak.Édé a:né –abung kídído su:lopé léggo kamang.Buluk gíyíng-gísa:napé ollungém lagidak.Odokki do:ludo Iskul kasuma:mílo abung ko:la gínamdé bottan ngasotpé idak odokké lutad lusarégom Mising do:lu:lopé adí:do pínga:mang.
Anu longéso gari-motoré mo:ngke takamno dukrík-duktaksukoso Mising do:lung ami:yé  lépum beddopé lamté gípénampé idung.Bédu-bédang léga:dégom bottan ngasotko.
So ngo Lokhimpur mongkelok yalo ako sutkanpé mé:dung. Édé Dokhowakhana Assembly constitution dok aíké MLA migom dok do:yingko. Migomdé migom  donamé silo dítak 25ko doto.Silolopé aíké do:lupé gíangkunané béda:démsin   gersutomang.Ditak 1990 dok togésunam Pobuk ,ME lang High school kídarémgom  akosin grant bitomang.Sémpiné dumsigé éddíko Mising do:lulo du:song?So ngo Dokuwakhana lok dumsikpétomko lukantung.
Unné méru kamanam:-Mising do:lung kídaré mo:téng mo:té:lo du:la su:lopé bojeyang Mising do:lu:lo Unné Méru ém Migomé dorpí:mola:ma:da.Édémpila Mising do:lulo Kerasinkokki rompénampidak.Édé romnam Kerasin dém  Omabai kokki  aiyyompé ormala Kerasin píram ngasotkisin porikolo dolung ommangé bottan ngasotko ka:padak.Omabay kídaré lo:dí:pé biyarmang.Bidogom bulu bojeyangém ayat yalla yakané bojarro aré bojeko la:la kolígdak.Odokki do:lu:lo kerasiném pí:rampé padag.
Silo-Mélo science & Technology adíso ami: mongke:lo TV/ Computer  ka:doso Mising do:lung bojeyangé unné Méru kamala ka:pí tatpí mínkumang.Silo méloké adíso atí atí asoni lennamém lutad lusarro odokké TV-Radio:lo lusardag.Unné méru: kamangko Mising do:lu:lo édé aínémpiné ubidadém silo:lo:pé pa:mínma:da.Sém yang bottané ngasodé okko du:dan?

Pu:mo asi pu:yutnam :-Pu:mo assé pu:yutnam odokké rago bannam agom dé Mising do:lu:lokképé anu do:yi:mang.Dítag dítagém puyutla a:m arígém odokké ukum kumdi:ém mopitla dogang-dotkém pí:ram modak odok kokki ommangém mé:líksukampé porailamang.Bojeyang do:lungéi pu:mo angkélo tura:sula du:pénampé idak.Po:péké Mising do:lungélang sukké Mising do:lunglok dumsígé aipé angumínsudak.Po:pé Mising do:lulo pí:rí-pí:ram,dore:-tí:re: atí kamangai.Silo-mélo édé adí kídardé katokumang.Ao:-Ommangém dobo-tí:bonam légapé ngapí-ngasodé.Édémpila ommangém lottadok Iskullokké mo:téng Iskullo porai pénamdém o:rí:pé mé:ngkípénamé.Silosin Mising réngam ara:dokké balennam MLA-MP kídaré aíké biro-bírmé kídarkí poriko:lo du:né ngasod kídardém asutkosin méngka:la kama:namdémyang bottayan mé:dírpénamé okko du:da:n?Aíé pu:suné pu:mo asidé Mising kídarsém mokela ma:la silo ki:ni migomélang Asom migomé asi bom(water bom ) ki Mising kídarsém mokepé émna botta bottané ager tarungém la:bomdung.Silo Mising kídarsé aíém kinsuma:mílo yampo ro: okko iyesong sekosin lupí:lamang.Ngoluké ara:ngísok MLA-MP pé balenna mélíknam migom kídaré opínsok légapé ainé agerko silo gerra: lé:ma:mílo me:lamké sí:sané bíro-bírmé bulu gom sémí:pé ngasodlo du:péké.

Friday, June 15, 2012

MISING AGOMSÉ KAPÉ PU:PO-JARPOYÉN?



                             -Bhaigeswar Pogag
Mo:píso tani: opíné akonké asin mé:namdém akoné tatkinmínsunam légapé gompirlok lupo taunamém iropto.Me:lampé édémí: agomé émna si:nkopé la:to.Nappa nappalok  to:dí to:dílokké tani: opíné lugabbomna du:nam agom kídarí:dé longékolo adnam agompé idoku.Su mo:píso bojeko turné agomé dung.Édé agom kídardok akke adgabnam agompé odokké akke nappalok lunam agomí:pila dung.Akke agomém mo:si:né kamala mo:písokké yogla gídung.Agom bogyanik kídaré akkem magaptungku odokké akkem silopésin magablangkuma:pila dung.Buluké an-go:namlo  mo:píso 6000  doksin bojeya:pé turné agomé dung émna ludung..
Mising agom ségo:m turné agom ara:ngí:dok ako.Mising  agomsim aiyompé ka:si-mosi:mamílo  longékolo sé mo:písokké yokpak-ye.Édé agomdém kinné pané abí:ya:né migang kídaré yí:ngké takkí(60 decade ) dokkébo adgabbomna lé:tung.Mising agomsém adnam agomkopé inam légapé 1968 do Guwahati Mising Kébangé bottané agerko gerropto.Édé bottané agerdém Prof.Taburam Taíd, Prof.Nahendra Pa:dun, Po:sum Brigumani Kagyung odokké Guwahati mongkelok du:né kídaré asin dígdanna édé bottané agerdém geropsa:to.
Mising agom sém anu dumsíkko séglíknam légapé 18 Appril’1972 do Dísang Mukh do Mising Agom Kébangko ba:lento.Édé longédokké silopé Mising Agom Kébangé agomsok légapé agerém gertíla dung.Édé agomdém migom lottalo abí:ya:né kídaré mimag mola, Asom migomé su pubuk iskullo bitung.Édé turné agomdé 1985 dokké  silo lo:pé 27 ko takkíé ikabo odokké murko bírígémté ba:tobo.Émdaggom Mising agomsé oji:ngo:pé ila jarsu:tíla dung.Bí ané angkédokké mo:ro:pé duglenna mo:pí lolad kanggo:sumada.
Mising midum kídaré aíém Asom-Orunasol so 12 lakh ko ngaddopé dung émna lusudunggom,Mising agomsém lunné aso aso:pé kéíkpé otokla gídung.  UNESCO lok agom makumsuné ope:dok kíkampé Mising agom sém lunné 2001 dok midum kínamdo 390,583 ko odok  língkolok kímílo 0.047% o:ngko  Bhara:t amo:so Mising agom lunné dung.Émpila bulu Mising agomsim definitely endangered language émna lupé idung.Kapé émyemílo sé agomsém ko:kangé okumno bojeko luyirsumang.Asudau:ko bottasa:mílloi ané abu kídaré aying agomém lukaibomdag.Émpila silo Mising agomsé rago kéré:lo dung.
Mising agomém kétaksula agom luné ope: - Apatani,Pa:dam,Pasi  odokké Tagin kídaré bojeko aíké agomém okumno ludak.Édémpila buluké agom kídardém Vulnerable language émna ludag.Émdaggom  aíké agomém okumno:lo bojeko ludaggom  mo:ro:lo bojeko lukko kamang.Mising agomsim asin díkla lupé mé:sumílo asutko lukko dung.Asom lang Orunaso:llo Mising agom lunné lang tatkinné bojeko dung.Émdaggom siloké sí:sang gí:sa:né anu ope:é aíké agomsim lulí:suma:né:sin bojeko dung.Sémyang bottané ngasodé anguko du:lang?
Agomé lukaisula kinnam amané.Agomém anéké odagém otélíknamang.Sém lukaisula kinsunamé.Lukanko-Ame:yau:dagdo Benggoli ko: ko Mising éra:lo du:bomílo, bí éra:dok lunam agom kídardém talla tatyirsuye odokké édé agom dokki luropsa:ye.Longékolo édé éra:dok agomí:dém bík ané agompé mé:suye.Ko:aulo mé:nggabnané oktiye bojeya:dag.Émpila agom ako turmopé mé:mílo édé agomdém takamé ko:kalokkébo lukai-pokairoppé lagiye.Ékémílo édé agomdé longékolo sipak-ye.Bhara:tsok Songoskrit agomsém ngolu lukankopé la:ladag.Sé agomsém “death language”émnasin ludung.Sé agom sém lunné su kama:pé irobdung.Sémpé ka:yemílo AGOMSÉM ARJINAM OMPOTIYÉ émna lupé ido.Agomém aiyompé mosi:ma:mílo longékolo sé mo:písokké yokpak-yeku.Kapé silo-mélo ké sí:sangé Hindi,Assamese,English,Bengali ém lukai-pokaisula kindakji édémí:pé Mising agomsimgom lukai-pokaisula kinnadag.Odok légapé silo kinné panané kídaré potin atíém Mising agomnnok bojeko  la:lentung.
Mising agomsém turmonané légapé kínggípé  agerém germa:mílo longékolo sé mo:ro:né mo:pí ara:ngísok tulangkamané rébungémpé mitpak-ye.Édémpila Mising agom sim turmopéi lagiye odokké sí:sang-sí:tok kinma:pé takamé agrém gerpé lagiye.Opín ako mo:píso turra du:pé agomé turra du:pé lagiye.Oko opíndokké agom dírbí kamaji: édé opíndém tani  mo:písok tani opíné émna tomang.Édémpiné aíké agom kasumané opíné aso aso:pé mo:písokké yokla angu opínno:pé ge:sonsudag. 
Mising agomségom Gomuk Gomlam,Do:yi-do:mo atílok bojeko mirém rémné agomko.Sém ngolu mosi:sukínma:la  oji:pé mola métung.Sé agomsém pupo-jarpo mope mé:mílo kéíkké du:né kídarbém aiyompé adjunna adjarbopé lagiye.Sé bulum pí:ra:m tímola lé:mílo Mising Agomsé oji:ngo:tíla du:ye.
1. Gomlam 2. Agom komsung 3. Gomsar 4. Do:déng 5. To:dí-yamo do:ying 6. Do:yar 7. Do:suk 8. Lusar 9. Lutad 10. Mé:tom  11. Gombug lukéng 12. Senimang  kídarsokké angu angu potin atíémsin lagidag.
Abíg:-Mising agom  sok bottapakné ngasoddé ABÍG ngasoddéai.Su édé ngasodé kakuma:bo.Su Mising abígém Ruman abíg kokki  Mising agomlo kabodopé la:lentungku. 1970 do Prof.Nahendra Pa:dun Asomiya abíkki Mising agom lo kabodopé Mising abígém allenka odokké 1971 do Prof.Taburam Taíd bí Ruman abígém Mising agomlo kabodpé moyinsula la:lentungku.Sé agersém Guwahati Mising Kébang mo:té:pé mé:no:sula bottan agerko gerra lé:bitung.Sé agersok légangé Mising réngamé “Guwahati Mising Kébangém” édílo:sin mitpansumaye.
Mising agomsém ba:pi:kokki luyitpé ido émna po:sum Oi appun Gones Pe:gu bí ludagai.Bí sémpé lutagai-“1. Mising Abíksé Ka:podag 2. Mising Agomsé Popodag 3. Mising agomsé Atpodag odokké  4. Mising agomsé tatpodag.”Bík lukamí:pé Mising abiksé atpodag odokké sé abíksoki asin mé:ngkapéi alla dag.
Gomlam:-Mising agomsokkésin agomém lunané alamé dusudung.Édém ngolu “Gomlam” émna ludo.Éddíko Mising gomlamé supé lenpé lagidaji déddíko kamanggom abor bo:rnyi:ko lendubo.Édé abor-bo:rnyi:o:dém mé:tinsula Mising agomsém ré:bad bola:maye.Kinji-kin-labné kídaré ai ainé Gomlamko allenpé lagiye odok Gomlam pí:ramém atsetsula agom sém mirémbopé lagiye.Su lo:pé lenné Mising gomlamékké ngo kéígbo atkantung.
1.       Mising Gomlam-Nahendra Pa:du
2.       Luség Gomlam-Jogyesor Noro
3.       Mising Gomlam-Nobo kumar Mili
4.       Outline grammar of the Shaiyang Miri Language-J.FNeedham
5.       Miri grammar –W.Robinson

Agom Komsung:-Agom ako turpé édé agomdokké aíké  agom komsungko kasupé ido.Édé agom komsu:dokki édé agomdém írga:monado.Agom ako mirémpé agom komsung kapérung lagiye.Mising agomké abojeko Agom komsung kamanggom abor-bonyi:kopé lensa:du:bong.Émdaggom édé abor-bornyi:o:dokki agomsém iraga:bolamang.Émpila supaksin agom komsungé Mising agomno aipé pí:ramdung.Kinné pane kídaré gompir komsungém mírém bonam légapé asin díkla pí:ram attungém atsetsunamko ipé lagiye.Ékéma:mílo Mising agomsé oji:ngo:pila jarsitíla du:ye.Kéígbé supaklo:pé lenné Agom komsungékké adkantung.
1.       A dictionary of Abor-Miri language-J.H.Lorrain
2.       Adictionary of the Mising Language-T.Taíd
3.       Mising Asomiya Abhidhan-Mg.Khogen Pegu
4.       The pronouncing Mising-English-Assamese dictionary-Mg.Jitmal Dole:
5.       Mising Gompir komsung-T.Taíd

Agom Paríng :-Mo:písok appíng agom lokké aí aíké agom paríngém rí:mopé agom paríng kané potinko lagidag.Agom paríng kama:mílo agomlok aríngé rí:la:mang.Émpila Agom Paríng kané potinkosin lagido.Supakpé Mising agomno ainé agom paring kané potinko ka:pa:ma:ng.Sé:gom bottané pí:ra:mko.
Gombug lukéng :-Agom takamnokké gombug lukéng kané potinko du:pé lagido.Gombug lukéng potin dokki bojeko addagém lenné ngasodém la:pakla:dag.Odokki Gombugém bérékpé alladag.MAK ké la:lennam Gombug lukéng kané potiné:té bojemang.Sé pí:ramsém kinji:né kídaré atsetkupé lagiye.

Lusar :-Appíng agomno aí aíké lusar potiné dusudag.Mising agomnosin lusar kasupé ido.Mising agomno bojeko lusar potiné:té lenmapimang.Émdaggom édé lusar kídardém poriné aiyompé boríksuma:la , len-yartíla du:mang.Mising agomlok lenponga:rné lusardok aminém “MIRO –MIGOL” émtungai.Édém 1961 takkído Prof.Taburam Taíd bí nébí:pé du:la la:lenboka.Odokké silo lo:pé bangkí bangkí du:té:lokké lentíla dunggom atí atí ngasotki turyarra du:lama:pé idag.Supakpé “AJON” émnam lusar aborongko Jorhat Moke:lokké le-yartíla dung émna kinnadung..
Lutad :-Mo:píso agom ako turpé bojeko attarém lagidag.Édé attar kídardok ako pí:ra:mmílo agomété pí:ramdag.lukanko-Oyi:lo kapé alo pí:rammílo ngammaji édémípé agom lo:sin lutad aborko kamamílo agomété pí:ramé.Mising agomloksin lutadé lemma:pimang.Silo lo:pé Mising agomnok bojeko lutadé lenkabo.Émdaggom édé lutad kídardém bangkí bangkí ngasotki len-yarmo:lama:pé ila,  su Mising lutadé aborkosin katokumang.Lutaddé opínnok arsé.Arsi:ki kapé aíké migmoém ka:sudoji édémípé agom dírbí atí rébadbonamém lutad-lusardokki ka:suladag.Émkunamé Lutad aborko kamamílosin édé opíndokké agom pupo-jarponam légapé bottané pí:ramko.Mising agomlok lenpo:nga:rné lutaddok aminém “LUTAD” émtagai.Édé lutaddém prof.Nahendra Pa:dun bí 1979 do Sibsagor lokké la:lenka.Sokké lé:dudokkésin bojeko lutadé lenka émdaggom bangkí bangkí ngasotki turra du:la tomang.Dr.J.J.Kuli ké 1988 dok la:lenam Mising Agom Kébang dok po:lo annyi:lo lenné “Mimang” dé ngakí ngakíla, turkí-turpakla dung.Mising Lutad lusar Kídardok turma:nam légadé Mising lok adné bojeko kamang,Porinésin réla porimang odokké adílo takamém orpí:langkunam atí kídarsi.
Bangkí bangkí léga:lok potin allenam :-Mising agomsém írga:bopé imílo bojeko bangkí bangkí  lukéng kané lang do:yi-do:mo kané potinémté bojeko atpé lagiye.Do:déng,Do:yar-Do:suk,To:dí-ya:mo do:ying, Mé:tom ,Leke a:bang kídardém makumnangkula potin dumsik binam, odokké atí atí légalok potiném allenpé lagiye.Odopak édé agomdé angu opínnok agom kísapé rébadla irga:boye.
Atsonsunam potin :-Agom ako turpé édé opíndok aíké agom dírbí kasuru:pé lagidag émdaggom angu angu opínnok ainé ainé do:yi-do:moémsin kinpérunglagiye.Ékéma:mílo mo:písok aro loladdém pa:lamang.Mo:písok akonké agom dírbí dírlabém kinpé mé:mílo potiném atsupérunglagiye.Mo:písok botta bottané arí:kané potiném aíké agomlo atsonsula agomém mírém bolado.Silopé Mising agomlo astnsunam potiné bojeko kamang.Mising Kristan kídaré abor bornyiko kumli: potiném atsonsudunggom pogo potinlo ilíkpénam potiném aborkosin ka:pama:da.Mising kídaré adi: tokké aying amo:sopé tokyidokkébo Hindu yelam-kumli:ém yebomna dung émdaggom silopé Hindu lok aré kané potin aborkosin atsonsunamém ka:pa:tomang.Karbi kídaré Bhagobot-geeta lokké ila botta bottané potiném bojeko atsonsutobong.Ami:ké agomlok potiném atsonsulasin agom pí:ramém   agomém írga:bolado   
Mising agomsém turmopé émna kinji-paji:né appíngé bangkí bangkí kosakki potin atíém alladung odokké Mising agomsém  turmola lé:tung.Édé migang-mimé bulukési:n ngasodé kama:pimang.Bulu potin addunggom pa:ngkupénam arrém pa:latkumang.So ngo banyi:-ba:umkopé Mising agomlok ngasodém atkankítung-
1.Mising tani:lokké aíké tubjetsuko ko kasumanam 2.Potin koko lang la:lenné ope:  kamanam 3. Adné ope: bojeko lemma:nam 4. Mising potiném réma:nam 5.Migom binam Mising pobuk Iskul takamno poraimanam(230 Iskul ara:ngídoksin akke).Sémpiné ngasodém lula lungabla:manam ngasodé Mising agomké bojeko dung.
Mising agom sém pupo-jarponam légapé ngo do:yingékké mé:ngkítung.Éddíko arro:ji odokké éddíko mé:naméji édém poriné takamépak lu:laye.Émdaggom kéígbé atkankítung-
1.Mising Agomsém Agom kébangé TMPK lang TMMK ém goksula do:lung lang taonno  lo:nídlo longéko porainamko ipé lagidag
2.    Asom amo:sok Iskul potin komsung  takamno Mising potiném lé:namko ipé lagidag
3. District potin komsung  takamno Mising potiném rémonamko odokké odobulu potiné lusar-lutad kídarém lé:namko ipé lagidag.
4.Kolej lang I:nibarsiti takamno Mising potiném lé:namko ipé lagidag.
5.Bangke takamno Mising Agom Kéba:lok  ager okumko ila odo Ame:yau:daggom Potin komsungko ipé lagidag.
6. Iskul kolej takamno Mising agom ki Gomsiri atkí atpakko ila bulum amanko bila jaryumpé lagidag.
7.Mising lutad lusar kídardo amanko bila atkí-atpakko ipé lagidag.Édémpé imílo poriné:lang adné len-ye.
8. Agom kébangé ditak dítagém aíé atsunam (alaglok atnam) potin atkí-atpakko ipé lagidag odokké odok aiya:banné potindém tubjetla potinpé la:lenpé lagidag.Édémpiné ager tarungko la:mílo agom mé:bone kídaré asin ola agerém gerye.
9.Redio lang Ti.Bi sentarro Mising agomki atí ager tarungém imopé lagida.Dibrugor redio sentardok Mising lutaddém lo:dípé imonamko migomém ní:jémlíkpé lagidag odokké lo:nídlo léko Mising do:ying atíko porinamko imopé lagida.
10. Sim-siro Mising agomki bojeko senimangésin lendubo.Édé senimang kídardok adnam kídardém Mising abíkki admo:pé lagidag.Kapé émyemílo senimangém bojeko ka:né lendag.Mising abíkki admílo odokki abígém kangkinné  len-ye.
Sémpiné ager tarungko Agom kébangé la:mílo asutkomanggom asutko Mising agomsé ngansa:ye émna ngo mé:dag.Odok légapé takamé  asin dígla ager gerpémílopak Mising agomsém mo:píso turmola:ye odokké  angu angu agom kísapé pupo-jarpo-ye.





Friday, May 11, 2012

AMSU:PI:MUKÉ NGASOD




                                                                 -Bhaigeswar Pogag

       Leke:lo bottané bogum si:lungko dungngai.Édé si:lu:do Amsupi:mu
adokosin dungngai.Bíkké ajonpé Dumsung,Soben kolang Me:r Soben
adorkosin dungngai.Bulu Amsupi:mu:dokké mé:bomsunam ajonai.Bíkkélo
lo:dí:pé ajon jonka:pé a:dungai.Émpila bí édílo:gom atéré émna
mé:su:mangngai.Bulu lo:dí:pé lubosudungai, akoné akon ké ngasodé
lenmílo ka:dum-ka:setsupé émna.Ngolu lérékpé du:mílo sé:kosin ngolum
atí ajéngém jé:lamang.Émpila ngolu akoné akonké ngasoddo sipénampé
idaggom silapé.  Édémpé bulu ratnampé kéba:do  ru:su:tungngai.
Longékolo bottané apta gamjo:né dortané Iki: adorko Amsupi:mu:dém
gampé émna ménbomkang.Odo Amsupi:mu:dé pésso yallo dé:la Sobendok
ké:rado:pé émna duga:to.Odo Sobendé lukang –“Aima:pé mé:poyoka déi,ngo
supak ommang kídarsém anyukko sunna dung.”Odo bí Me:r Sobendo:pé
duga:to.Me:r Sobendé:sin lukang-“nom modumsuppai,supak ngo u:l
kídarsim malígém bipongkupé,Adíésin bojeko katomang, aipé dégémkang.No
aima:pé mé:po:yok dei.”Odo bí Dumsu:dok kéra:pé du:ga:to.Bím ka:la
Dumsudé sumrobla duk-yonna lukang –“ngosin Ékiyém pessomole:yé,émpila
ngosin dugér:dung.Ajona, aima:pé mé:yogdei.Ajona duktok.”Odo
Amsupi:mudé sékkéloksin atí modum –idumsunamko pa:la:mala
Ru:né-pínokolo turgo:dém tosagge:la botta bottapé sumna dugla dugla
pi:muk asumkolo dadda:o:pé duksi suto.

Luyir-Lo:dípé aíké mé:nampé agerém gersupé lagidag.Ammem toka:la  atí
agerém lé:pé lagimang.Aíké agerém aíé gersu:mílo gu:mín so:yiné:té
aya:do.Ammem toka:la du:né: édílai alag mutpu:sula du:pénampé
ido.Édémpila aíé aíké ale kokki turrasupé mé:mí:lo édílo:go:m ngasodé
a:la:mang.

Friday, April 27, 2012

KUMPASUKUNAM

Ngo sé kumpa: do:jik sokki gíné Noveber 2011 dok ngok adnam "MISING OPÍNLO SOMUWANG PELE"émna adnam dém poriné takamém kumna lu:pasudungku-ngok édé adnamdo adgabla admangai.Édémpila édé adnamdé aromangai.Édémpila takamém lu:pa:dung édé adnamdém sekosin REFERENCE pé odokké translation lasin admapéka.Édém REFERENCE pé la:la alla atí ajéngko lenmílo ngo édém kapésin togésumaye.Mising opelo Somuwang émna pele ko kamang.Adi Somuwa émnapagdung.

Édébong.
-Bhaigeswar Pogag

Wednesday, April 4, 2012

Siang Ané No Pínpo:yo

Ané Siang nok agomém pa:dung silo-mélo
No íngkolo gípe mé:dun ngolum me:pakla?
No pínmílo réngamé sékom mé:tinsuyékun?
Siang Ané no ka:ma mílo
Kémoyéku  ngolukké turnam-ga:namé
Siang Ané no pínpo:yo….
Siang Ané no pínpo:yo….

Oi ni:tomé mé:len nanné ka:mayé
Mopin-Solung-Lígang imayé
Sulliyé yupak yépé ngolukké agom-gomlabém
Yogala giyépé Abotani  ommangké dírbi-dírlabé
Kangkin sunan ka:mayé sé mo:píso
Siang Ané no pínpoyo….

Miksi dílagom sikurpéi biddum supé
Sédi Ba:bu-Mélo  Na:né mé kumla pédongkoi  omopé
Ané no ka:ma mílo
Ané Do:nyi ké píangé kémoyékupé
Po:lo abuké loladé rupla du:yar yépé
Siang Ané no pínpo:yo…

Dité-ayíng kinma:pé ngané takam ké
Noggíng turnan bédangé
Gejík-geroné kamponé yumrangé néi-néngan nganma:yépé
Among-arík takamé ya:siné Sahara pé iyépé
Ansín ésardé sarma:yépé
Siang Ané no ngokké appíngé
No ngokké ayangé
No ngokké mé:tin sunamé
Siang Ané no pínpo:yo….

Saturday, February 4, 2012

Of Lígang,life,memoir and time:Poetry for spring


          Mg. Abhijit Pa:yengké Mé:tom Engoko-

Ri:bi gaséng gapa gale gémap okop sumkan....Photo:Khirud Kutum
KAPÉ MITPANPÉ
(Dítag 2007 Agom longé mí tosagna)

Kapé mitpanpé Khaboli Pomuha
Kapé mitpanpé nom
Kapé mitpanpé
Mibu galuk, Gonro ugan gége:na
Yakan ege, Ribi gaséng gége:na
Ya:me mímbírké
Oi - ni:tom gognamém
Mé:tom tomka:mínsunamém
Luker kerka:mínsunamém
Tigsan lunamém.
Yumdéng ayirdo
Nogjin, Po:ro, Apo: lédulo
Kudubali, Tímbel pa:ta:lok
Bedolo, Karmi, Kinggong ongo bhaji
Pétu ra:sor donamém.
Kapé mitpanpé
Minom uríksuko
Rojaba:ri Em. I. iskullo
Yégtag donamém
Aro asin - ayangki
Du:po:to - dagpo:to
Dopo - típoto émnamém.
Kapé mitpanpé ngo
Kapé mitpanpé
Khaboli pamuha nom …..
Ronganoi gítup khaboli pomuha
Yirpo so:po:l du:nang
Ranganadi Bangké Agom Kébangé
Pesuto silo
Nogging ko:lok
Agerém gerrobyé
Nogging ko:lok
Dakorém korrobyé.
Kapé mitpanpé ngo
Kapé mitpanpé
Kaboli pamuha nom …..


ÉDÉ ADÍDO, ÉDÉ LONGÉDO

É adído, Édé longédo
Putabil do:lu: rísondo
Eranoi pa:ta:dé dungngai
So:bo rakidodok
Sulli apin momanna
Pétukari tumanko
Asi toko pígodé
Mongkukuliya do:lu:  rísondo
Géjing sapori:dé dungngai.
Édé adído, Édé longédo
Doloni pasum jogsotge:n
Kurrad yemíloi
Gota Kinggo, Karmi
Magur, Bayag, Límar, Lígad
Germe:, Pempe:la lang
Létung ongoém pa:dungai
Jongkap do:lu: Dampoli  arígdo
Kundu do:lu:
Rongapathar arígdo
Mothowkhur kangkong
Gelaha:ti nol gagorido.

Édé adído, Édé longédo
Pabho sí:lu:do
Peyi - pettangé
Tatpopé kabdungai
So:bo menjeg rakiné
Po:yub okumdo
Oi - gogna
Tekeli dumdum dí:dungai
Tu:tog tapung muddungai
Édé adído, Édé longédo.


KÉBANGKO  BA:PÉ  IDUNG

Bojeko ika:bo
Sé Mo:dí:so
Kébangko ba:ma:nammé …..
Kébangko ba:ma:nammé …..
Se:ko kapé ungkoko me:du:ji
Se:ko kapé ungkoko modu:ji
Lunama:pé idung.
Tani:lok me:nggodé:sin
Anguyonna gídung
Ménggodé ….
Ka:to - ka:toném
Réngamsém pan - pan - panran
Moyenémpé idung
Ngok asinbo pésoko a:dung
Kapé iya:né ……
Sémpéi pan - pan - panranna
Kéyudsumoyen
Amik tubíso
Agom Dírbí - dírlabém.
Ngok asiné sagsa:dung
Ma, takamé gípumsuna
Kébangko ba:pé idung.

Kaje kaje
Kinsun takama
Méngkitsun takama
Gípumsupo:nai ….
Kébangko ba:po:nai …..
Aturné adíso
Kébangko ba:pé idung
Tarungko ru:pé idung.


RONGNGAM PÉSAMÉ

Lolad - ladné yumédo
Karé tunggédo
Ya:yo bí
Su:sin kíbidonéi
Épop míjíng lang
Jugi - Jumatké
Age: do:yingém.
Sujala, Suphola lang
Bishwa bí
Do:ying tattí:doi
Yupní:yupyap - lígsuna
Dokké
Dokké kapikan émna
Su:sin tattí - donéi….
Yo:yora:do
Bísol - bíyolpé
Nan bí boa dokunéi
Ipko pejo:pé.
Su bulu
Iskullo gíka:bo
T V lo
Cartoon serialém
Togabna kangka:bo.

Ya:yo bí:sin
Aipé éjoka:bo
Age: do:ying kíbiko
Age: do:ying tatko
Kare tungéngé
Rongngampésamé.


NGE:SURRA  KA:TONÉM

Ngok okum ruyik lambéki
Gítína gídung
Se:kai gariki
Se:kai motor saikelki
Se:kai saikelki
Se:kai ale:ki
Gítína gídung
Nge:surra ka:toném.
Se:kosinéi
Se:komsin
Bérkutsun ka:mo:ma.
Nge:surra
Ka:yarra ka:toném
Ka:pí - ka:so:do:na
Te:te:re:pé saki dorko
Kangkur ka:re:né okumdo
   Apo: potikangé
Sornampé sorgo:dung.
Mé:mid na:ma:na
                                  Mé:mí sagmí:na
Nge:surra
Ka:toném lékoda
Gítína gídung akoné
Akoném donam - tí:namo:do
Abu:bu:na dung.

                                                                                               Mitomké Dungko
Gorakh Pandey Boys Hostel, MGAHV, Post. Manas Mandir
Gandhi Hills, Wardha-442005 (Maharashtra)
Cell: 08805297680, 09049141320

Mitom Bhaigeswar Pogag Ké Mé:tom Ba:piko

Appun alég do nouwé dénga:lang po:pírpé....Photo:Rumi Pegu
















APPUN ÉTOR

       Appun étordé yage-geyumdung
Appunné pun-yemílo,
Ngok sí:sang asinso mé:po a:dung
Nok ayang pa:yemílo.
Ginnmur ésaré sara: biyemílo
Nok sí:sang ayangém
Rébég rébékpé miksi dílídak
Mé:pa:yem nok ayangém.
Bírduk ésaré sarkub sarrabla
Nok ayangém sara:bidung,
Ko:u bí:sin ko:u ko:u émla
Ngom kaptadbidung.
Ma:yi: bo:sin ma:pa:dung nom
Mé:nyok ma:pé ngo,
Nok amír étordé ka:po kangané
Dumsik migmodém léngkantoi no.
Appun étordok punné appunpé
Aipé pun-yumdak no
Ngok asin  étorbok
punné appuné no
Aipé mé:dak ngo 
TURNAM

Tani: turnamsi duyarmang
Mépakla gíkupé lagiye longéko
Sé i: adín kané amírsém.
Lé:pakpé lagiye sé amo:so
Né:ng-ommangém bíro-bírmém.
Sé tani: turnamsé
Enge annélok kergo:né
Pumpuluk assé.
Kérretmílloi yokpakye
Tulang kamané  sakiémpé
Lop  émna mitpakye.
Mé:ngkítok mi: takmi:é
Gídagém íngkoko bomtunga:n?
Bommanggom arjito bojeko
Ao: ommangém, aín murkongém.
Takamdé sékké légapé?
Pítsula gítungai alag éngngéra:pé
Édémí:pé gíkupé lagiye
Tani: gí:da:ngém mépakla.
Tani: dungko sé bomongsé
Lo:nyi:ongko yírmankowé
Tani: émsula du:mankowé.
Odokké
Gíkupéi lagiye takamém mégela
Kíbi sukupé lagiye
Pa:b punyo  gernamém
Tayé:to du:né sédí ba:bu:kélo.
No dugdaggom dukpí sumaye
Kabdaggom kappísumaye
Yenggabla bomyeku
Bumbo na:néké barígé.
Bumbo na:néké barígé
Nok aidém bomro:dokuém
Kaptak ri:takla du:ye
Ope olungé,ao: ommangé
Émdaggom no kinsukumaye
Ma:nying amo:ngéisong
Dong amo:ngéisong
Lé:pakpé lagiye sé amo:so
Né:ng-ommangém bíro-bírmém.

 NA:N
                              
Aya:lok ga:né na:nké a:pí:lo
Mé:polok dité
Asé:lok aín okumé.
Aya:l jarnamdé
Na:néké  aíké mosunam to:gé
Angkédok pomsiri sunnamdé
Na:néké ayang ormané.
Na:némé mé:nyoksunamdé
Longélok lo:tu:ngé
Na:nébí kamamílo
Mo:písok pí:ra:mé.

NGOLU SÍ:SANGÉ
Ngolu sí:sang émépé dorsa:péné
Ngolu sí:sangé opín turbopéné
Bharo:t amo:sok mé:pone lé:tomdém
Ngoluí:ng turyarmopéné
Ngoluí:ng turyarmopéné.
Do:nyi sangga amongé
Sé ngoluké Bharo:t amo:sé,
So dung
Mising –Bodo,Karbi-Rabha
Ahom –sunuwal,Tiwa-Dimasa
Moran-Motok Deori-Sutiya
Noga-kasi-joyontia kuj-kosari
Mizo-Tirpuri lusai-Monipuri
Miju-Mishmi Adi-Apataniyé,
Ngolu Bharo:t amo:sokké
Biro-bírmangngé.
Lohit Siyang Subonsiri
Dikow Dihing Ujai Dhonsiri
Ngoluké a:né abungé.
Hindu-Musolman Sikh-Kristan
Join-Buddho émmapé
Léko lakkopé ngolu sí:sangé
Bharo:t amo:sim kangírbopéné
Mitom Bhaskor Pe:guké ako

Urrob bilang ngom ginmur ayé ku:mílo...Photo:Rumi Pegu




                                  Líga:so Nom Ríksurungkupé

Ginmur a:dung émnamdém no:sin kindu:pé
Dum dum-lu:pi bé:mang gom,lo:le dabo lo:le momanggom
Ésar ansípé bo:bilo:lipé písí-pa:sapé émno du:pé
Singgi gimuré nok arai né dumíd dém ukkí bidu:pé
Péyyi-péttangé rokompé nom urrob bidu:pé
Líga:so  nom ríksurungkupé

Asin ara:sok kunnam do:yingko kunge:kupé
Charikoria ané rago do tetbokge:la
Do:nyi oang ayir do
Kímín sulapé mé:po-mé:dír agomko
Ma,ma...mé:nam do:yingo mang!
Do:lu simong turnam-ga:nam ko:sin
Sékké aríkdém pu:mi assé moyutton!
Odokkésin kílapé sé:kobí sékkép ikan!
Ayir pa:mílo Ta:to ké pa:ta doksin ongo ma:lapé
Rago ru:yik pétu arík dém ka:téla
Alo-mírsí ko bomna tiné-ku:né ka:la apí-a:ye ko  dolapé
Yumdéng ayir do lenbomna gílapé
Lígang so:man mankolo
Édé ka:po-kanggan né ané ru:yi do:ludo
Gumrag so:manko mo:la
Réngam dírbí turyar molapé
Líga:so  nom ríksurungkupé